Phong Cách, Hướng Đi, và Định Vị trong Quay Bút
Tác giả: Akai
Cảm ơn Hobby, Huwng, Neko.
I. Giới Thiệu:
Trước hết, chúng ta phải giải quyết những sự nhầm lẫn khi bàn về phong cách.
Nói một cách đơn giản thì hiện tại chúng ta có 2 cách để diễn tả phong cách quay bút trong những cuộc thảo luận hằng ngày và để nêu tên thì 2 cách phổ biến này là:
1. Gọi tên phong cách theo tên spinner
Ví dụ: style Drowsy
Ưu điểm: luôn đúng, dễ liên tưởng
Khuyết điểm: giới hạn trong khuôn mẫu của một người, không sáng tạo thêm nữa, và thiếu tính nguyên bản của cá nhân, ngoài ra còn có thể sản sinh ra phiên bản tệ hơn bản gốc.
2. Gọi tên phong cách theo chủ đề, thể loại trick
Ví dụ: style complexity, powertrick, smooth, wiper,...
Ưu điểm: chấp nhận được, dễ liên tưởng
Hiện tại việc gọi tên như thế này chỉ dừng lại ở mức chấp nhận được vì dựa trên một chủ đề hoặc thể loại trick. Tuy nhiên, cách gọi này chỉ phản ánh được phần lớn của combo, không phải tất cả. Chưa kể đến việc không thể áp dụng được trong nhiều trường hợp.
Nếu muốn hiểu được phong cách một cách cặn kẽ và cụ thể hơn, chúng ta cần phân tích những thành tố của phong cách với một hệ thống rõ ràng rành mạch.
Và cũng chính vì hai cách gọi trên hiện ở mức có thể chấp nhận, chúng ta cần phải đào sâu hơn để tìm hiểu phong cách bằng 1 lăng kính siêu rộng, sau đây là bản đồ tư duy tổng thể về phong cách:
(Hệ thống tư duy về phong cách do Hobby tổng hợp)
II. Lý Do đằng sau Sự Nhầm Lẫn:
Đầu tiên, phần giải thích lý do đằng sau sự nhầm lẫn này là tất yếu vì nếu không có phần này, chúng ta sẽ không thể giải đáp những thắc mắc về phong cách hay những chủ đề liên quan mật thiết đến nó.
Hai cách phổ biến để gọi tên phong cách, một là dựa trên tên của spinner, hai là dựa trên chủ đề / thể loại trick nào đó đều có 1 giới hạn ràng buộc nhất định (sẽ được trình bày ở phần sau của bài viết).
Chúng ta phải nhìn rõ được sự phổ biến của cách gọi tên phong cách nói trên trong những cuộc bàn luận về phong cách quay bút, và hơn thế nữa, nêu ra lý do chứng minh nó chỉ là một sự nhầm lẫn.
Sau đây là 3 lý do vì sao chúng ta còn hiểu lầm về phong cách quay bút.
1. Sử dụng ngôn từ vượt ngoài sự hiểu biết của đối phương:
Khi bàn về phong cách, chúng ta rất dễ mắc sai lầm dù lớn hay nhỏ, nhất là trong việc sử dụng ngôn từ chưa thực sự chuẩn xác.
Thay vì nói về phong cách quay bút 1 cách rõ ràng, chúng ta lại trong vô định giới thiệu cho đối phương về hướng đi, trường phái, hoặc thể loại trick mà chúng ta đang theo trong quay bút.
Ví dụ 1 (phong cách Complexity):
A: Ơ kìa, bạn theo phong cách nào thế?
B: Tôi là dân chơi style Complexity.
Thực tế complexity chỉ có nghĩa là phức tạp nên thứ B gọi là phong cách phức tạp không đem lại đủ ý nghĩa khi trả lời A như vậy. Ngoài ra, những từ thường gặp như complexity, powertrick, infinity dùng để xác định thể loại trick chứ không bao hàm được trọn vẹn ý nghĩa của phong cách.
Ví dụ 2 (phong cách Smooth):
A: Phong cách của bạn là như thế nào?
B: Tôi chú trọng vào style Smooth.
Thực tế smooth ở đây có nghĩa là mượt và đó là tất cả những gì A có thể hiểu sau khi nghe B. Vấn đề nằm ở chỗ, gọi là phong cách mượt thì chúng ta chỉ có thể hiểu đại khái B quan tâm về độ mượt.
Hai ví dụ trên đã chỉ ra được chúng ta không nên chỉ gán tên cho phong cách một cách thờ ơ.
Phong cách được hình thành dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm chủ quan lẫn khách quan.
Như đã nói ở trên thì chúng ta có thể chấp nhận được nhưng vì nếu chỉ thế thì nó vừa mơ hồ vừa ràng buộc trong suy nghĩ, không thể mô tả được hết tất cả những gì hình thành nên một phong cách.
Trong hoàn cảnh này, dựa vào 2 cách gọi trên (theo tên spinner hoặc chủ đề / thể loại trick), chúng ta không thể phân tích phong cách của bản thân hoặc người khác một cách chính xác và sâu xa hơn.
Không lẽ theo style powertrick là chỉ được phép làm powertrick và tuyệt đối không được làm những thể loại trick khác? Phong cách không chỉ có thế, đây là lý do vì sao ban đầu mình có nói, cả 2 cách gọi tên phong cách đều có một giới hạn ràng buộc khiến suy nghĩ của chúng ta bị gói gọn trong khuôn khổ.
2. Tâm lý cá nhân khi nói về 1 chủ đề mơ hồ và khó hiểu:
Như một thói quen, chúng ta dễ đưa ra kết luận cho một vấn đề tưởng chừng như dễ hiểu như phong cách và đi kèm theo nó là một tâm lý chủ quan cho rằng những gì bản thân mình biết có thể áp dụng vào tất cả trường hợp trong quay bút khi bàn về phong cách. Nhưng thực tế lại không phải vậy.
Đại khái việc gán 1 cái tên chung cho phong cách nào đó là 1 sự nhầm lẫn bởi:
Thứ nhất, nó chưa đủ chính xác về mặt hình thức.
Thứ hai, còn nhiều lỗ hổng trong phần nội dung.
Thứ ba, chưa đủ chi tiết và rõ ràng.
Ví dụ:
A: Tôi theo style Powertrick.
B: À vậy thì bạn chỉ làm mỗi powertrick thôi sao?
A: Không hẳn, tôi còn biết nhiều thứ khác nữa nhưng nói chung là powertrick.
Rõ ràng ví dụ trên cho ta thấy, nếu cho phép powertrick là 1 phong cách, một từ không đủ để đánh giá toàn bộ những gì mà A có thể làm được. Và thế việc đánh giá 1 phong cách cần một cơ sở đầy đủ.
(1) Về hình thức, khi nhắc đến từ powertrick, trong suy nghĩ của cộng đồng quốc tế sẽ chỉ được hiểu là một thể loại trick chứ không phải là 1 phong cách.
(2) Về lỗ hổng trong phần nội dung, powertrick không bao gồm những trick cơ bản hay nâng cao khác mà A có thể làm được nên khiến cho B hiểu lầm rằng A không thể làm gì khác ngoài powertrick. Ngoài ra, khi A cho rằng mình đang theo style powertrick thì chính bản thân A phải tự ràng buộc bản thân vào thể loại trick này và không được phép đi ra ngoài khuôn khổ hay vượt quá giới hạn tự mình đặt ra.
(3) Về độ rõ ràng và chi tiết, gọi 1 phong cách là powertrick không lột tả được hết những gì mà A có thể làm được vì khi nghe đến từ đó, B chỉ hiểu được đôi chút về nó và không còn gì khác.
Cuối cùng, thứ mà A đạt được trong tình huống trên là một sự mơ hồ và khó hiểu khi nói cho B nghe về phong cách của A. Vấn đề này đến từ tâm lý cá nhân và mức độ hiểu biết về chủ đề trừu tượng này.
3. Tính phổ quát của phương pháp hiện hữu:
Như đã nói ở trên thì gọi tên phong cách được chia thành 2 loại: tên spinner và chủ đề / thể loại trick.
Chính vì cách nói này quá phổ biến và vô tình trở thành 1 công cụ để định dạng phong cách trong bộ môn này. Và sự tồn tại của cách nói này khiến chúng ta vô cùng ngỡ ngàng tưởng rằng phong cách chỉ có thế. Ngoài ra, khi chúng ta nghe những từ này thì tâm lý cảm thấy thật thoải mái và dễ hiểu.
Nhưng chẳng phải chính vì nó quá dễ hình dung (nghe đến một từ nào đó là hình ảnh hiện ngay lên trong đầu), phong cách lại mất đi giá trị cốt lõi của nó sao? Những phương pháp trên tạo ra một cái nhìn hết sức cứng nhắc về phong cách, thứ mà đáng lẽ ra 1 spinner dày công tôi luyện cộng thêm một sự nỗ lực nghiên cứu và miệt mài tập luyện để mong ngày phong cách bản thân được hình thành.
Nói ngắn gọn, phong cách riêng trong quay bút rất đáng quý vì nó giúp biểu lộ được những gì mà spinner đó tư duy. Phong cách hình thành theo thời gian, dựa trên nhiều thành tố khác nhau.
III. Giải Quyết:
Giải quyết ở đây là gì? Chúng ta có thể tránh khỏi hay giải quyết sự nhầm lẫn (II) lúc bàn về phong cách khi có thể tiến sâu hơn và hiểu rộng hơn về hướng đi (IV) và định vị (V) trong quay bút.
Nhưng trước hết chúng ta cần từ bỏ cách nhìn thờ ơ về phong cách như đã nói ở trên bằng cách tập trung vào việc phân tích hướng đi và định vị bản thân trong quá trình phát triển quay bút cá nhân.
Một khi đã có thể hiểu rằng phong cách được dần hình thành bởi nhiều thành tố, cũng như nhiều yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến phong cách, chúng ta hoàn toàn có thể giải quyết được sự nhầm lẫn nói trên.
Không chỉ thế, khi hiểu rõ lý do đằng sau sự nhầm lẫn trong phần II, thì phần Giải Quyết này trở nên hết sức đơn giản. Tuy nhiên, chúng ta cần thời gian để ngẫm nghĩ để có thể nâng cấp nhận thức bản thân về phong cách và sau đó mình hoàn toàn hiểu ra tầm quan trọng của nó.
Nói đơn giản, một phong cách chúng ta không nên chỉ gán cho nó một cái tên cho xong việc, mà phong cách là một phần cực kỳ quan trọng trong quá trình phát triển và nâng cao trình độ quay bút. Vì vậy khi chúng ta quán triệt được đa phần thành tố tạo nên phong cách thì chúng ta đã giải quyết được phần lớn hiểu biết về phong cách.
Một điều đáng nói là khi biết rồi hiểu được bài viết này, vẫn còn những yếu tố khác chưa được đề cập ví dụ như: góc quay, hiệu ứng, chuyển động cổ tay/bàn tay, vị trí ngón tay,...
Phong cách nó rộng hơn những từ như: complexity, smooth, unique,... rất nhiều nên mình xin nhấn mạnh rằng: chúng ta không nên nghĩ phong cách chỉ là những từ ngắn gọn.
Đây là vấn đề của việc sử dụng ngôn từ, tâm lý chung là chúng ta mong muốn biến một thứ phức tạp trở nên đơn giản và gọi tên phong cách là một ví dụ điển hình. Nhìn chung, phong cách khi bị gắn liền với một chủ trương đơn giản nào đó, nó thể hiện sự thờ ơ trong suy nghĩ của người nói. Vì vậy, phong cách bắt buộc phải được đào sâu bằng tư duy tổng quát.
Nói nôm na, phong cách là một tổ hợp của nhiều yếu tố làm nên nó, chắc chắn không phải chỉ là 1 thứ gì đó đơn giản mà có thể cho phép ta gọi tên, gắn mác một cách qua loa.
Và để chứng minh cũng như hiểu được rằng phong cách không chỉ là một thứ nhỏ nhặt, chúng ta nên nghĩ rằng: phong cách bao la rộng lớn hơn những gì có thể mình có thể thấy. Nói cách khác, phong cách chứa đựng nhiều yếu tố cộng hưởng lại và tạo ra chính nó, không thể giải thích một cách sơ sài.
Sự sơ xài và nhầm lẫn ở đây nằm trong việc vô tư gọi tên và phổ biến rộng rãi những quan niệm về phong cách trong sự ngộ nhận. Những từ ngữ hiện đang phổ biến để chỉ phong cách như unique, complexity, difficulty, smooth, linkage hoàn toàn sai lệch nếu chỉ sử dụng nó một cách hồn nhiên.
Tóm tắt:
Không hề tồn tại một cách hoàn hảo để gọi tên hay phân loại phong cách vì như đã nói ở phần đầu, những cách thức phổ biến hiện tại không đủ để nói về phong cách một cách toàn diện, vì thế nên:
1. Mỗi người có thể tự do tưởng tượng và sáng tạo.
2. Từng bước hình dung ra phong cách mà mình hướng tới.
3. Sáng tạo và vận dụng kỹ thuật (trick), liên kết (linkage) sau khi tham khảo.
4. Học hỏi và tìm ra chính lối đi riêng của bản thân mình với ý nghĩ nó không hề dễ dàng.
Phong cách nghệ thuật được định nghĩa như sau:
"Phong cách nghệ thuật được hình thành nhờ sự lặp đi lặp lại một số yếu tố thuộc phạm trù nội dung và hình thức một cách có thẩm mỹ, xuyên suốt sự nghiệp sáng tác của tác giả. Đặc trưng nhất quán đầu tiên của phong cách nghệ thuật là tính thống nhất, ổn định, và bền vững."
Khi lý giải phong cách bằng cách tập trung vào hướng đi và định vị dưới đây, chúng ta có thể hiểu phong cách ở một góc độ tổng thể và đa chiều. Vậy thì bây giờ chúng ta sẽ tiếp tục vào mục IV.
IV. Hướng Đi:
Trong phần này, mình xin phép được sử dụng bài viết Pen Spinning: Style Development Guide (tác giả: Hobby, đến từ UPSB) tạm dịch là Hướng Dẫn Phát Triển Phong Cách Quay Bút làm nội dung tham khảo để đặc biệt nói thêm về hướng đi trong công tác phát triển quay bút.
Một vài câu hỏi chúng ta có thể tự hỏi tự trả lời để hình dung hướng đi của mình như thế nào:
Câu hỏi tổng quát:
- Mình muốn trở thành 1 spinner kiểu gì? (Mục tiêu)
- Những spinners yêu thích của mình là ai? (Cảm hứng)
- Mình thích làm gì trong quay bút và mình có cần thiết phải theo nó để đạt được cách quay lý tưởng?
- Mình không thích gì trong quay bút và mình có cần thiết phải theo để đạt được cách quay lý tưởng?
Lựa chọn mod và kỹ thuật (trick) để tập luyện:
- Mình thích làm trick hay linkage gì nhất?
- Mình cần phải dùng trick hay linkage nào để trở thành spinner mà mình muốn?
- Mình thích dùng mod nào nhất?
- Mình cần phải dùng mod nào đê trở thành spinner mà mình muốn?
Thi đấu hay không thi đấu?
- Mình có thích tham gia collaboration video (CV) hay không?
- Mình có thích tham gia các giải đấu hay không?
Tâm lý:
- Mình thích gì trong quay bút? (Mức độ hứng thú)
- Điều gì tạo động lực để mình tiếp tục quay bút? (Động lực)
- Mình muốn đầu tư bao nhiêu thời gian và năng lượng vào quay bút? (Mức độ hứng thú)
- Mình có thể làm gì để đạt được mục tiêu vươn tới phong cách lý tưởng? (Giải quyết vấn đề)
- Làm thế nào để mình khác với những spinners khác? (Độ độc đáo, giải quyết vấn đề)
Khi có thể trả lời được vài câu hỏi hoặc toàn bộ trong danh sách trên, chúng ta sẽ phần nào hiểu hơn về hướng đi trong quay bút của bản thân à kế đến là phần bàn luận về định vị bản thân trong phần V.
V. Định Vị:
Quay bút là 1 bộ môn mang tầm quốc tế nhờ sự tham gia của nhiều quốc gia trên thế giới. Vì thế quá trình định vị cần có một hệ quy chiếu chuẩn và phù hợp cho tất cả mọi đối tượng tham gia.
Sau đây mình sẽ giới thiệu sơ lược về 1 đồ thị định vị mà cá nhân đã thu thập và tổng hợp lại từ nhiều nguồn qua 1 thời gian tương đối dài, nội dung dựa trên những cuộc luận bàn về quay bút nói chung và phong cách trong quay bút nói riêng. Cụ thể hơn là những ý tưởng được chắt lọc từ nhiều quan niệm về quay bút đang tồn tại.
Đồ thị định vị (tạm gọi là TKOB-C)
Chú thích:
(T) Tinh luyện
Được hiểu là tập trung vào tinh luyện vốn trick hiện có để đạt đến một mức độ tinh thông cực kỳ cao.
(K) Kỹ thuật
Được hiểu là tập trung vào kỹ thuật mang đậm chất sáng tạo và độc đáo, có thể khó và mới lạ.
(O) Ổn định
Được hiểu là độ ổn định trong việc thực hiện trick, 10 lần như 10, cực kỳ chắc chắn, nhuần nhuyễn.
(B) Bất định
Được hiểu là không ổn định, 10 lần chỉ khoảng 4 lần thành, còn hơi khó khăn trong việc thực hiện.
(C) Cân bằng
Được hiểu là một người chơi toàn diện, còn tiềm năng để phát triển hơn trong các mảng/hướng.
Với đồ thị này, bất kỳ 1 người chơi quay bút nào cũng có thể suy xét và lựa chọn cho mình 1 vị trí phù hợp trên đồ thị, quan trọng nhất là dùng nó để đánh giá bản thân, hiểu được mình đang ở đâu.
Dùng đồ thị trên có thể giúp chỉ ra mình đang tốt ở phần nào và yếu phần nào để trau đồi và phát triển bản thân mình hơn nữa. Nói cách khác, những yếu tố trên được đề ra nhằm mục đích giúp chúng ta định vị xem bản thân hiện tại thế nào và sau đó mới tiếp tục định hướng phong cách cho phù hợp.
Thông qua hướng đi, mình bắt đầu hiểu bản thân muốn gì và rồi sau một thời gian, dựa trên trình độ hiện tại và mức độ tập luyện, chúng ta có thể bắt đầu sử dụng đồ thị định vị nói trên.
Ví dụ:
Một người nắm được hướng đi của mình rồi và ứng dụng vào đồ thị trên. Giả sử bản thân thích theo hướng tinh luyện (T) nhưng còn chưa được ổn định (O), lúc đó thấy được còn phải trau dồi thế nào.
Đính chính lại, mục đích mà mình đề ra phương pháp định vị này là mình muốn gầy dựng một nền tảng cần thiết, một công cụ cho phép chúng ta tự do hơn trong việc tư duy về phong cách thay vì cô lập bản thân trong những cách thức có sẵn nhưng lại thiếu chiều sâu và chi tiết.
Mình hy vọng bài viết này có thể giúp được những anh em yêu thích bộ môn quay bút có một cái nhìn đa chiều về phong cách cũng như có thể hiểu được tường tận giá trị cốt lỗi của những thành tố tạo nên phong cách. Như đã tỏ rõ ý ở phần III, hiểu được IV và V là có thể nhìn nhận đúng đắn về phong cách.
Lời cuối mình muốn gửi lời cảm ơn chân thành đến Hobby (UPSB), Huwng (VNPS), và Neko (VNPS) vì đã đóng góp ý kiến và giúp đỡ mình rất nhiều trong việc nhìn rõ hơn về những vấn đề xuất hiện trong chủ đề phong cách này cũng như làm minh bạch những quan niệm hiện hữu trong quay bút.
Tham khảo:
Pen Spinning: Style Development Guide (tác giả: Hobby, đến từ UPSB)
Hobby (UPSB)
Huwng (VNPS)
Neko (VNPS)
Tác giả: Akai
