Về phim Xoay: đến đâu?

Về phim Xoay: đến đâu?

"nhưng dù thời gian ấy tàn nhẫn đến đâu,

hãy mãi say mê như lần chạm đầu tiên."

I. Nhập Đề:

Đối với Akai, Xoay: đến đâu? là một tác phẩm cực kỳ đặc biệt bởi vì mình đã nuôi dưỡng ý tưởng làm một phim quay bút như thế này từ năm 2016 và mãi đến năm nay mới có đủ lý do và động lực để thực hiện. Có thể nói rằng, những collaboration video truyền thống không còn cho mình nhiều cảm hứng như những năm đầu mới theo đuổi môn này, thành thử mình và team DNA đã âm thầm phát triển theo định hướng "mang xoay bút ra khỏi bàn" từ những project của team. 

Nói cách khác, mình vẫn luôn yêu thích truyền thống xoay bút trên bàn, nhưng hơn cả những đường quay trong một khung hình luôn được dựng sẵn cho một clip chỉn chu thì những hình ảnh có chứa bàn tay, bút quay, và ngoại cảnh vẫn cứ mãi xuất hiện trong đầu mình. Nhằm mang lại một làn gió mới, mình quyết định thử nghiệm quay trên ghế sofa trong một thời gian.

Trở về ý chính, mang xoay bút ra khỏi bàn là một thứ suy nghĩ mà chắc hẳn có nhiều người không quen và thậm chí còn phản đối kịch liệt. Mình cho rằng điều đó không quan trọng bởi vì chỉ cần là xoay bút thì ở đâu mà chẳng được, miễn nó vẫn là nó.

Khởi đầu cho chặng đường XOAY, mình và Vietspin đã hướng tới một sự kiện xoay bút chính thống và có tổ chức đầu tiên tại Việt Nam, và phim Xoay: đến đâu? là một phần không thể thiếu để hoàn thành sự kiện. Sự thật là ban đầu mình không nghĩ đến việc vừa phải lên ý tưởng, soạn nội dung cho sự kiện vừa phải hỗ trợ quay phim lẫn biên tập đến những giây phút cuối cùng.

Về mặt nội dung, mình và Huwng đã phải trao đổi nhiều để có thể trau chuốt và hoàn thiện mọi thứ tốt nhất và trọn vẹn nhất có thể. Vì đây là bài viết về phim đã công chiếu tại sự kiện nên mình không kể quá nhiều về quá trình tổ chức sự kiện workshop như thế nào nhưng cảm ơn Huwng, DrakeS, Minh, Hubik, San, Neko (khách mời), Taa (đồ họa), Xuân Tuyên (đồ họa phút cuối).

II. Nội Dung:

Trong lúc tiến hành cắt ghép những thước phim đầu tiên, Akai đã cảm nhận được một nguồn cảm hứng dồi dào và sinh động, trong đó bao gồm phương hướng cho hình thức, màu sắc, âm nhạc, và đặc biệt là ngôn từ để bổ sung thêm ý nghĩa cho Xoay: đến đâu? Vì thế mà, Akai đã nghĩ "nhất định phải trút hết tâm tư tình cảm vào phần ngôn từ" để chắc chắn rằng những lời lẽ đó không là gì ngoài những cảm xúc chân thật nhất từ tận đáy lòng. 

Đây là những ưu tư của Akai, là những thông điệp cho người xem, là những nỗi buồn niềm vui, là một diễn ngôn xuất phát từ suy nghĩ không ngừng cho một đam mê. Không khác gì một lời thú nhận, ngôn từ trong đến đâu? nêu lên vị trí của xoay bút trong lòng Akai cùng với một hy vọng: ít nhất một câu có thể chạm đến nỗi lòng của người xem, có thể không phải bây giờ, có thể không phải ngày mai, mà là một lúc nào đó. Kết nối được tất cả mọi người với nhau là ưu tiên hàng đầu của Akai tại XOAY.

III. Ngôn Từ:

Trước hết, mình xin dành vài lời cho tiêu đề phụ: đến đâu?

Đến đâu? ở đây mang nhiều ý nghĩa và luôn có một cách hiểu riêng: thường có những câu hỏi tinh nghịch như "bạn quay bút thì quay được đến đâu?" hay đời thường hơn, "bạn yêu cô ấy đến đâu?" thì cụm đến đâu? dường như là phổ quát và có thể áp dụng cho nhiều bối cảnh khác nhau, trong nhiều câu văn khác nhau. Đến đâu là đến đâu?

Và sau khi sự kiện diễn ra, mình vô tình nhìn thấy nhiều cách hiểu rất thú vị như "mê quay bút thì đến đâu? đến XOAY" hoặc "đổ về vòng XOAY" hoặc "đến XOAY để X".

Đôi khi mình cũng tự hỏi, môn xoay bút này sẽ đi đến đâu?

"mỗi người chúng ta là một câu chuyện, 
muốn kể thì lại không thể nào kể, 
dám kể thì lại sợ hiểu lầm"

Akai có ý nói rằng cuộc đời mỗi người như một câu chuyện, không thể nào kể và sợ hiểu lầm là hai cảm giác luôn khiến mình khựng lại trước khi quyết định tiết lộ về bản thân mình cho người khác. Việc muốn và dám đến từ hai trạng thái khác nhau: muốn thì bị động tự nhiên còn dám là một quyết tâm chủ động, dũng cảm đánh cược vượt qua những hiểm nguy chờ sẵn phía trước, hơi liều mạng. Còn tại sao lại là một câu chuyện, mình sẽ nói tiếp ở phần sau.

"không có gì tuyệt đối, thế nhưng mà, 
chúng ta vẫn đang chờ đợi và hy vọng,
ở kiếp sống này tồn tại một sự kết nối, 
qua một ánh nhìn, cõi lòng được xuyên thấu."

Akai đã có một cuộc tranh luận tương đối sôi nổi với một người bạn về sự vật trên cõi đời này, chúng tương đối hay tuyệt đối, và đến với kết luận như trên. Như một nỗi ám ảnh với bao người về sự tuyệt đối, khi một ánh sáng mang tính tuyệt đối le lói trong đầu tức là giấc mơ về sự vĩnh hằng được sinh ra. Tuy nhiên, khi nhận thức cuộc đời là một sự tương đối thì mọi thứ trở nên thanh thản và nhẹ nhàng hơn nhiều.

Nối tiếp bằng việc đơn thuần chấp nhận những gì không tuyệt đối trước đó, sâu thẳm trong cõi lòng, chúng ta chống lại và có thể đảo ngược sự không tuyệt đối ấy bằng một sức mạnh tuyệt hảo của con người đó là: chờ đợi và hy vọng; hai yếu tố này kết tinh thành một sự kết nối; cụ thể hơn, một sự kết nối mà ở kiếp sống này, qua một ánh nhìn, cõi lòng được xuyên thấu. 

Chỉ cần một sự kết nối, một ánh nhìn là đủ, không quá ít, không quá nhiều, tiết độ tuyệt mỹ dường như vẫn là một lý tưởng. Trở về thực tế, chẳng người nào thấu hiểu người nào hoàn toàn nên thay vì thấu hiểu mình dùng từ xuyên thấu: nhìn thấy được rõ ràng trước mắt vẫn không có nghĩa là hiểu được chuyện gì đang diễn ra trong những trận xung kích đó. 

Ở kiếp sống này hàm chứa ý nghĩa: đời người hữu hạn, có thời hạn nhất định, và tất cả những gì ta có thể làm gói gọn trong kiếp này, thời gian đến kiếp sau còn dài, không cần phải nghĩ đến, thật vô nghĩa.

"câu chuyện nào cũng có cách kể và cách hiểu khác nhau,
quả thật, 
người hiểu được những câu chuyện khó nói không bao nhiêu,
người nghe thoáng qua thì nhiều."

Đây là lý do mình ví đời người như một câu chuyện. Cách kể và cách hiểu là hai yếu tố cấu thành một câu chuyện, có khi song hành với nhau, có khi đối nghịch nhau và rất dễ sai lệch, như câu muốn kể thì lại không thể nào kể hay dám kể thì lại sợ hiểu lầm ở phần trên. Có thể nói, phương cách truyền đạt và lắng nghe cần được lưu ý hơn để đảm bảo nội dung câu chuyện không đi quá xa với bản chất của sự tình. 

Chúng ta luôn gặp những vấn đề tương tự, người kể người nghe, người hiểu người không, phải chăng quá đỗi phức tạp? Những ai nghe câu chuyện một cách hời hợt, thoáng qua, sẽ chẳng cho phép nó trở thành một mối quan tâm trong đời họ, huống chi là một mong muốn hiểu tường tận câu chuyện đó. 

"chúng ta định danh những gì vô danh,
định nghĩa những gì vô nghĩa,
vậy nên, nhân thế liên tục xoay chuyển."

Ý hệ chính yếu cho toàn bộ hướng đi của ngôn từ nằm ở phần này, nhân thế liên tục xoay chuyển và không có gì thoát ly khỏi sự thay đổi ấy, thiên biến vạn hóa; ở một góc nhìn trừu tượng hơn, xoay chuyển nhân thế chính là mục đích tối hậu của việc định danh và định nghĩa trong tư tưởng. Và chúng ta phải chủ động với tình cảnh của mình chứ không ai có thể giúp hoàn thành bảng giá trị vô giá này.

"không thể biết,
trong muôn vàn lời vội vàng nói ra,
lời nào là thật, lời nào là giả,
thật hay giả?
tất cả là do bản thân sáng tạo."

Lời lẽ nơi đây rất trực quan, đi thẳng vào vấn đề. Thường thì lời được nói ra một cách vội vàng thiếu suy xét, vì vậy mà đến cuối câu nói, chẳng ai xác định được thật giả là như thế nào. Một lần nữa, thật hay không thật là do người đó, do bản thân chúng ta quyết định, cho dù là người nghe hay người nói.

Có người nói: "cuộc sống này không phải tìm kiếm bản thân, mà phải tạo ra bản thân."

"dừng lại thì đến đâu?
cõi trời bi ai, bị ai xoay chuyển"

Đây là một suy tư không của riêng ai. Thỉnh thoảng, cũng có thể là thường xuyên, chúng ta rơi vào thế phải liên tục tự vấn: "có nên dừng lại chưa?" hay "dừng lại thì đến đâu?" Ở đây mình có ý nói rằng, đừng bao giờ để một ai khác ngoài bạn quyết định hay gán giá trị của họ cho cuộc đời bạn, làm cho tâm khổ lòng sầu, như thể chính cõi trời của mình bị ai đó xoay chuyển không còn lựa chọn. Thật vô nghĩa.

Cuộc sống này: cảm thì bi, nghĩ thì hài, một thử nghiệm tư duy thú vị đáng thử một lần.

"tiếp tục thì đến đâu?
hoàn toàn có thể, xoay chuyển cõi trời"

Tiếp tục với con đường của mình, tiếp tục kiên trì thì mới có thể đến nơi mình muốn, tất nhiên là xoay chuyển cõi trời không phải chuyện một ngày một đêm, có thể mất cả một đời để làm việc này. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất là nhận thức được khả năng này và sự khả thi của nó. 

Dừng lại hay tiếp tục, đến đâu chẳng ai biết cả, vậy nên hãy ra sức quyết định, và bạn là người duy nhất có thể bảo vệ và đấu tranh cho quyết định của mình. Nói vậy có nghĩa là đôi khi những quyết định đó phải hứng chịu một sự phản đối tàn khốc kịch liệt đến độ mình phải dùng cả tinh thần và thể xác để bảo vệ đến cùng, duy trì sự sống cho nó. Tự do theo ý này là trách nhiệm và chúng ta choáng váng xây xẩm khi đứng trước trách nhiệm tự do này.

"hòa mình vào khung trời ngập tràn hy vọng"

Đặt mình vào nơi mà mình có thể yên tâm hòa mình vào nơi đó, như ở đây là một khung trời của hy vọng, hòa mình có ý: mình như là nó vậy. Còn có ý nói, phải lựa chọn một nơi lâu bền, trường tồn, khung trời ngập tràn hy vọng. Lúc bấy giờ, những hy vọng đó không thể bị rút cạn, lấy mất khỏi con người mình, nhờ vậy mà mình luôn có một hướng đi mang hy vọng cao viễn đó.

"đam mê là áng mây thơ thẩn vô định,
là dòng suối nhẹ nhàng thơ mộng."

Vài câu từ dành cho đam mê.

Áng mây thơ thẩn vô định: hiển nhiên như mây trôi trên trời, ý nói chính cõi trời của chúng ta, khi đã xác định được đam mê rồi thì mây là thứ nhìn thấy rõ nhất trên bầu trời. Mây luôn ở tận trời cao, xa chúng ta, thế nhưng mỗi khi ngước nhìn chúng luôn ở đó. Thơ thẩn vô định, nghĩ ngợi lắm chuyện không rõ ràng, con người mình như lạc lối trong chính những đam mê nhất định.

Dòng suối nhẹ nhàng thơ mộng: có khi chảy róc rách, có khi chảy xiết, say mê ở những mức độ khác nhau, ít hay nhiều thay đổi theo thời gian. Hình ảnh dòng suối ở đây rất đa dạng tùy cách nghĩ của mỗi người, chủ ý là những dòng suối sâu trong rừng, tuôn chảy nhẹ nhàng lắng đọng và chẳng ai mảy may chú ý đến ngoài những nhà thơ, nhờ thế mà khung cảnh trở thành chất liệu lãng mạn hơn cả.

"trân trọng thời gian chúng ta như nhau,
chìm đắm trong sự nghẹn ngào, nghiệt ngã của thời gian."

Trân trọng thời gian chúng ta như nhau, chuyển sang chủ đề triết: không-thời gian. Sau khi phân cành tách nhánh thì câu này có ít nhất hai tầng nghĩa:

Trân trọng thời gian, chúng ta như nhau: đều có 24-tiếng/1440-phút/86,400-giây một ngày (thời-gian).

Trân trọng thời gian chúng ta như nhau: được mấy khi mọi người chia sẻ cùng một đam mê, giao nhau ở những cột mức đẹp đẽ, hòa chung một nhịp, trong một không khí (không-gian). Chúng ta đang cùng theo một thứ, chỉ là hướng đi và nhiệt huyết không hoàn toàn giống nhau. Còn theo được bao lâu, đến đâu, chưa ai biết (thời-gian).

Thời gian chi phối mọi sự, nhiều lúc khiến ta chìm đắm trong sự nghẹn ngào khôn nguôi, nghiệt ngã bất lực trước những sự việc ngẫu nhiên vô tình. Và chính vì thế, chúng ta nên hết lòng trân trọng thời gian, không để bất kỳ giá trị hay ý nghĩa nào bị cuốn trôi theo dòng thời gian.

"nhưng dù thời gian ấy có tàn nhẫn đến đâu,
hãy say mê như lần chạm đầu tiên."

Nối tiếp ý trên, thời gian rất tàn nhẫn vì nó mãi trôi không bao giờ dừng lại theo ý chúng ta, nhưng không việc gì phải chú tâm quá nhiều; đừng bao giờ tuyệt tình đến nỗi quên mất lần chạm đầu tiên, vì chính sự say mê ấy dẫn lối ta đến những con đường nằm ngoài trí tưởng tượng của tất cả mọi người. 

Không dễ dàng để chạm được một thứ gì đó hay gặp một ai đó khiến ta say mê. Sau cùng, chỉ có sự say mê bất diệt mới xoay chuyển được cõi trời và tạo ra một thế giới thật ý nghĩa cho riêng mình.

"Xoay, đến đâu?"

Xoay chuyển cõi trời, ý nghĩa đến đâu?